Taal is altijd in beweging. Dat alleen al onderstreept het belang om regelmatig naar je communicatie te kijken. Past jullie woordkeuze en uitstraling nog wel bij het huidige tijdsbeeld? Maatschappelijke discussies beïnvloeden taalverandering en social media versterkt dit nog eens. Kortom, de kans is groot dat er binnen jouw doelgroep of klantenkring ook mensen zijn die zich niet prettig voelen bij bepaalde woorden of uitdrukkingen.
Genderneutraal, genderbewust, inclusief
Het is echt niet vreemd wanneer je in gedachte een wenkbrauw optrekt bij termen als genderbewust of inclusief taalgebruik. Je hoort erover, maar hoe het precies zit en wat de verschillen zijn …De meeste mensen worden pas echt getriggerd als ze er in hun directe (werk)omgeving mee te maken krijgen. Daarom – voor wie wil – eerst maar even wat terminologie.
Genderneutraal en genderbewust worden het vaakst gebruikt. Genderneutraal betekent dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen mannen en vrouwen. Het betekent ook dat bepaalde sociale-, gedrags-, en identiteitsaspecten niet worden toegekend aan het man- of het vrouw-zijn. Als iemand non-binair is voelt diegene zich man noch vrouw. De meeste non-binaire mensen vinden het daarom prettig wanneer je ze benadert met neutrale aanspreektitels en andere (verwijzende) voornaamwoorden gebruikt. Voornaamwoorden als die/hen/hun zijn daar voorbeelden van. Maar let op, het kan net zo goed zijn dat een non-binair persoon zij/haar/haar of hij/zij/zijn gebruikt, of een combinatie van deze.
Genderneutraliteit kan worden toegepast in allerlei soorten communicatie, van iemand aanspreken tot aan lessen in het onderwijs, van een vacature tot een mail, website of offerte. Wat zeggen deskundigen op dit gebied? Jane Gorden van Taalcentrum-VU legt in een artikel op Frankwatching uit waarom:
“In het verschenen advies van de Taalunie lezen we terug dat we het vooral moeten hebben over genderbewust en inclusief taalgebruik. Echt genderneutraal kan eigenlijk niet. Genderbewust formuleren is niet bepaald makkelijk, omdat de Nederlandse grammatica in de weg zit. Bovendien zit mannelijke dominantie diepgeworteld in de Nederlandse taal.” (Bron: Frankwatching)
Genderbewust taalgebruik wordt gebruikt wanneer je je wilt richten tot alle mensen in je doelgroep onder wie mogelijk, of juist beslist, non-binaire personen. Je maakt zo min mogelijk onderscheid tussen mannelijk of vrouwelijk. De Nederlandse taal kent echter enkel de mannelijke of vrouwelijke aanspreekvorm. Toch zijn er een aantal manieren waarmee je het taalgebruik beter kunt afstemmen.Verderop in dit blog zal ik daar wat voorbeelden van geven.
Je kunt ook kiezen voor inclusief taalgebruik. Door inclusief te communiceren probeer je niemand uit te sluiten. Bij inclusief taalgebruik schrijf je voor iedereen, ongeacht iemands sekse, land van herkomst, geloof, leeftijd, seksuele voorkeur, gezondheid, lichamelijke of mentale beperking. Je zorgt ervoor dat je boodschap voor iedereen relevant, begrijpelijk, herkenbaar en toegankelijk is. Het zorgt ervoor dat je je doelpubliek beter leert kennen, verbreedt of juist een niche vindt. Je maakt een waarde van inclusiviteit en draag dit uit. Je laat zien waarvoor je staat en dat je positief wilt bijdragen aan een diverse samenleving. Mensen denken vaak dat inclusief taalgebruik vooral door de overheden wordt ingezet, maar inclusie wint ook steeds meer terrein binnen het bedrijfsleven.
Genderbewuste offertes maken
Tijd voor een offerte, yes! Je wilt klanten en prospects inspireren en enthousiast maken met je offertes. Je wilt in geen geval dat ze zich ongemakkelijk voelen. Je streeft naar goede, duurzame samenwerkingen gebaseerd op wederzijds respect. Daar hoort bewuste communicatie bij. Doe je dit niet dan schiet je offerte zijn doel voorbij.
Genderbewust klanten en prospects aanspreken kan een uitdaging zijn. Het helpt als je kiest voor genderoverkoepelende benamingen.
Genderbewuste grammatica en alternatieven
Als je rekening wilt houden met non-binaire personen en het gender in het midden laten wilt, loop je al gauw vast bij persoonlijke en of bezittelijke voornaamwoorden. Je kunt dan in plaats van 'hij' en 'zij' gebruikmaken van genderneutrale voornaamwoorden als 'hen' en 'die'. ‘Hun’ wordt het meest gebruikt in plaats van haar of zijn. Bijvoorbeeld: Waar is Fenna? Die is lunchen. Of, Fenna zit op diens kantoor.
Je kunt er ook voor kiezen om je klant of prospect rechtstreeks aan te spreken met u of jij en uw of jouw te gebruiken. Bijvoorbeeld: Waar wilt u uw bestelling laten bezorgen?
Nog een handige tip: maak er een groep van en/of gebruik de meervoudsvorm. De kans op uitsluiting is dan veel minder. In plaats van ‘Het uitbesteden van vluchtreserveringen zal uw secretaresse veel tijd besparen’, schrijf je: Medewerkers van uw secretariaat kunnen zich weer focussen op hun kerntaken wanneer u het reserveren van vluchten aan ons overlaat.
Genderbewuste en inclusieve visuals
Een offerte bestaat natuurlijk uit meer dan alleen woorden. Krachtige covers en mooie visuals versterken de klantbeleving en ondersteunen je aanbod. Je kunt met visuals heel goed een genderbewuste uitstraling creëren en inclusiviteit benadrukken.
Maak je gebruik van stockfoto’s? Het is even zoeken, maar er zijn wel degelijk inclusieve afbeeldingen. Stel je wilt een foto van een kantoor inzetten. Kies dan voor een foto met een diverse, inclusieve afspiegeling van de maatschappij of ga bijvoorbeeld alleen voor het interieur.
Denk goed na over je visuals. Gebruik je creativiteit en blijf uit de buurt van stereotypering en vooroordelen. Want, niet iedere vrouw wil kinderen en parttime werken, niet iedere man houdt van voetbal en bier, non-binaire personen willen zich niet afzetten tegen het geslacht dat hen is toegewezen bij de geboorte, niet iedereen die in een rolstoel zit is doof (ik verzin het niet hoor), enzovoort.
Tot slot
Dit blog is niet bedoeld om met het vingertje te wijzen. Het is bedoeld om mensen bewust(er) te maken van het taalgebruik dat we inzetten. Het is goed om je bewust te zijn van de invloed die taal en beeld op ons hebben. En andersom. Waar de één overdreven iets vindt, voelt de ander zich prettig bij of gehoord. Zoals ik al zei, taal is altijd in beweging. Diversiteit en inclusiviteit worden langzaam het nieuwe normaal. Mijn advies? Neem je communicatie eens onder de loep. Onderzoek hoe je voor je doelgroep en klanten relevant kunt blijven of … worden!
